Veelgestelde vragen
Het besluit om uw lichaam ter beschikking te stellen aan de wetenschap wordt niet zomaar genomen. Er zijn wellicht nog vragen waar u of uw dierbaren antwoord op willen hebben. Hieronder hebben we de meest gestelde vragen bij elkaar gezet. Zijn er na het lezen van deze vragen nog onduidelijkheden, neemt u dan gerust contact met ons op.
Wat betekent mijn lichaam ter beschikking stellen aan de wetenschap?
Volgens de wet worden de lichamen van overledenen begraven of gecremeerd. Daarnaast is het mogelijk dat u tijdens uw leven besluit uw lichaam ter beschikking te stellen aan de wetenschap. Door uw besluit wordt uw lichaam overgedragen aan een anatomisch instituut en vindt er geen begrafenis- of crematieplechtigheid plaats. U kiest er dan voor om na uw dood uw lichaam te bestemmen voor het onderwijs aan (medische) studenten, de nascholing van artsen en voor de onderzoeksvragen die ons instituut samen met andere wetenschappers proberen te beantwoorden.
Wat gebeurt er als ik mijn lichaam ter beschikking aan de wetenschap stel?
Uw lichaam dient kort na uw overlijden (binnen 24 uur) overgebracht te worden naar het Amsterdam UMC locatie VU medisch centrum. De afdeling Anatomie en Neurowetenschappen zorgt via een vaste uitvaartonderneming voor het transport van uw lichaam en neemt de kosten daarvan voor haar rekening. De uitvaartonderneming, waar wij op dit moment een samenwerking mee hebben, is Unigra BV. Zij zijn 24 uur per dag, 7 dagen per week, te bereiken via telefoonnummer 020-6178989.
In de meeste gevallen zal uw lichaam bij aankomst in het anatomische instituut van het Amsterdam UMC, locatie VU medisch centrum worden voorbereid om het voor anatomisch onderwijs of onderzoeksdoeleinden (ontleding) geschikt te maken. Uw lichaam kan gebruikt worden door een verschillend aantal studenten: studenten van de studie geneeskunde, bewegingswetenschappen, biomedische wetenschappen, gezondheid- en levenswetenschappen, de opleiding tandheelkunde en aanverwante opleidingen. Het vak anatomie is bij al deze studies een belangrijk onderdeel. Ook artsen en artsen in opleiding gebruiken de lichamen voor diverse onderwijs – en onderzoeksdoeleinden.
Wanneer wordt mijn lichaam na overlijden niet geaccepteerd?
Er zijn een aantal mogelijkheden wanneer uw lichaam niet geaccepteerd wordt na overlijden, ook al bent u ingeschreven als lichaamsdonor bij het Amsterdam UMC locatie VU Medisch Centrum.
Dat kan gebeuren, als u op een onnatuurlijke manier (bijvoorbeeld door een ongeval, moord, brand of verdrinking) komt te overlijden. Dit heeft ermee te maken dat het lichaam in dergelijk geval vaak eerst in beslag wordt genomen door justitie of dat er een obductie (van rechtswege) op uw lichaam plaats moet vinden. In een dergelijk geval is het lichaam voor ons niet meer bruikbaar.
Lichamen van overleden lichaamsdonoren, besmet met Hepatitis B, C of HIV, worden geweigerd in verband met het mogelijk besmettingsgevaar voor onze medewerkers en studenten.
Euthanasie is overigens geen reden voor ons om een lichaam te weigeren. Een andere reden om het lichaam na overlijden niet meer te accepteren kan zijn als de nabestaanden kiezen voor obductie door het ziekenhuis na overlijden (omdat zij bijvoorbeeld op eigen verzoek meer duidelijkheid willen over de doodsoorzaak). In zo’n geval is het lichaam voor ons instituut ook niet meer bruikbaar en zullen wij het niet meer accepteren.
Ook een reden om een lichaam te weigeren kan zijn als de overlijdensmelding te laat wordt gedaan. Dat wil zeggen later dan 24 uur na overlijden. In dergelijk geval is het risico dat de ontbindingsprocessen al vergevorderd zijn te groot.
Daarnaast kan het gebeuren dat uw lichaam door capaciteitstekort niet door ons instituut geaccepteerd kan worden. Acceptatie is namelijk afhankelijk van het aantal studenten en artsen dat wij mogen opleiden. De onderwijsprogramma’s zijn bepalend voor het aantal lichamen dat wij per jaar kunnen accepteren. Niettemin zou het heel goed kunnen dat anatomische instituten van andere universiteiten in Nederland op zo’n moment nog wél de mogelijkheid hebben het lichaam te accepteren. Mocht dat het geval zijn dan kunnen wij uw lichaam (met uw gegevens) overdragen.
Wij proberen ervoor te zorgen dat deze tweede reden niet plaats vindt en proberen ons aantal aanmeldingen in overeenstemming te houden met onze behoefte. Vandaar dat er op sommige momenten een inschrijvingsstop van toepassing is.
In elk geval is het altijd verstandig uw uitvaartverzekering aan te houden, voor het geval een van deze redenen zich voor zou doen.
Vindt er na ontleding nog een crematie of begrafenis plaats?
Nadat het lichaam voor onderwijs- en/of onderzoeksdoeleinden gebruikt is, worden de stoffelijke resten naar een crematorium gebracht. Dat crematorium is De Nieuwe Ooster, Kruislaan 126 te Amsterdam. De crematie vindt anoniem plaats en de kosten zijn voor rekening van het Amsterdam UMC locatie VU medisch centrum. Het is niet mogelijk om een tijdsindicatie of informatie over de crematiedatum te geven. De crematie kan één of meerdere jaren na overlijden plaatsvinden. De asresten worden verstrooid over zee. Bij de verstrooiing van de as kunnen de nabestaanden niet aanwezig zijn. Het is voor nabestaanden ook niet mogelijk om asresten terug te krijgen nadat de crematie heeft plaatsgevonden. Indien uw lichaam is overgedragen aan een ander anatomisch instituut, verzorgen zij de crematie.
Wordt mijn lichaam onderzocht op ziektes of doodsoorzaak?
Uw lichaam wordt niet onderzocht op doorgemaakte ziektes of om de doodsoorzaak te achterhalen. Wel wordt er gescreend op infectieziekten (Corona, HIV, hepatitis B en hepatitis C). Mocht een lichaamsdonor positief testen op een van deze vier ziekten, dan zullen wij het lichaam verder niet meer gebruiken. Het lichaam wordt dan overgebracht naar het crematorium. De familie wordt niet direct op de hoogte gebracht van de bloeduitslagen. Ook vragen wij uw medische gegevens (doorgemaakte ziektes en operaties) op bij uw huisarts na uw overlijden. Uiteraard zal deze informatie strikt vertrouwelijk behandeld worden. Alle medische gegevens blijven onder het medische beroepsgeheim vallen.
Kan ik ook orgaandonor blijven?
Het is mogelijk zowel een donorcodicil voor orgaandonatie te hebben als een wilsbeschikking voor lichaamsdonatie. In het verleden was het niet mogelijk om zowel orgaandonor als lichaamsdonor te zijn. Gezien het grote belang om orgaandonor te zijn, hebben we deze regel aangepast en kunt u zowel orgaandonor als lichaamsdonor zijn. Mochten uw organen bij overlijden geschikt te zijn voor donatie, dan heeft dat proces voorrang. Nadat de bruikbare organen in het ziekenhuis zijn verwijderd, wordt uw lichaam alsnog naar het mortuarium van de afdeling Anatomie en Neurowetenschappen overgebracht.
Kan ik ook hersendonor zijn bij de Nederlandse Hersenbank?
U kunt naast lichaamsdonor ook hersendonor zijn bij de Nederlandse Hersenbank. Mocht u dit zijn, dan gaat na overlijden uw lichaam eerst naar de Nederlandse Hersenbank voor de hersenobductie. Daarna ontvangen wij het lichaam minus de hersenen in onze faculteit. U hoeft niet apart hersendonor te worden bij de Nederlandse Hersenbank. Onze faculteit gebruikt de hersenen ook voor onderzoek en onderwijs.
Kan ik ook donor zijn bij de Hartenbank? Deze combinatie is helaas uitgesloten. U kunt niet beiden tegelijk zijn.
Kunnen nabestaanden nog afscheid nemen?
We proberen zoveel mogelijk rekening te houden met de wensen van de nabestaanden. Met de uitvaartonderneming kunnen daarover afspraken gemaakt worden. Houdt u er wel rekening mee dat het lichaam binnen 24 uur bij ons instituut binnen gebracht moet worden. Wilt u de mogelijkheid bieden om in een uitvaartcentrum afscheid te nemen, dan kan dat vaak nog wel op de dag van overlijden. U moet er dan alleen rekening mee houden dat hier kosten aan verbonden zijn, die niet door het Amsterdam UMC locatie VU medisch centrum vergoed worden. In het anatomisch instituut van het Amsterdam UMC locatie VU medisch centrum is geen gelegenheid voor een condoleanceplechtigheid. Het instituut is niet vrij toegankelijk voor bezoekers.
Wie betaalt de kosten na mijn overlijden als ik mijn lichaam ter beschikking stel?
Bij acceptatie van het lichaam komen de volgende kosten voor rekening van het Amsterdam UMC locatie VU medisch centrum:
- het vervoer van de plaats van overlijden naar ons anatomische instituut (binnen Nederland)
- de aangifte van overlijden en het aanvragen van het verlof tot ontleding bij de gemeente
- de akte van overlijden. Deze akte van overlijden wordt naar de contactpersoon toegestuurd door het uitvaartcentrum. De akte van overlijden heeft u nodig om verdere zaken administratief af te handelen.
- het transport van het anatomische instituut naar het crematorium De Nieuwe Ooster
- de kosten van de crematiekist
- de crematie van de stoffelijke resten
- de kosten van de verstrooiing van de as
Andere kosten komen voor rekening van de nabestaanden. Hierbij moet u denken aan rouwkaarten, advertenties en dergelijke, als u hiervoor kiest.
Kan ik terugkomen op mijn wens?
Als u later uw beslissing wilt herroepen, kunt u dit schriftelijk aan ons kenbaar maken. Stuurt u daarbij uw wilsbeschikking mee, zodat wij deze kunnen vernietigen. U ontvangt van ons een schriftelijke bevestiging van de herroeping.
Het adres is: Amsterdam UMC locatie VUmc. afdeling Anatomie en Neurowetenschappen, Antwoordnummer 7700, 1000 SN Amsterdam .
Moet ik anderen informeren?
Het is raadzaam aan uw familie en/of uw huisarts kenbaar te maken dat u een wilsbeschikking heeft opgesteld. Het kan wenselijk zijn om met uw nabestaanden ook te praten over de gevolgen van deze wilsbeschikking.
Uiteindelijk is het zo, dat uw nabestaanden met ons contact dienen te zoeken na overlijden. Als zij ons niet bellen om het overlijden te melden, dan is er voor ons geen andere manier om erachter te komen dat een lichaamsdonor is overleden.
Hoe kan ik mijn lichaam ter beschikking stellen aan de wetenschap?
Door het invullen van een wilsbeschikking (codicil) kunt u uw lichaam ter beschikking stellen. Deze wilsbeschikking is alleen rechtsgeldig als deze door u persoonlijk is geschreven en ondertekend. De formulieren kunt u via deze pagina aanvragen.
Nadat wij uw ingevulde formulieren hebben ontvangen, wordt uw wens door de codicillenadministratie vastgelegd. U krijgt een ontvangstbevestiging met codicilnummer toegestuurd.
Kan lichaamsdonatie plaatsvinden nadat de lichaamsdonor al overleden is en de lichaamsdonor niet bij leven zijn donatie geregeld heeft?
Lichaamsdonatie kan nooit plaatsvinden, nadat een lichaamsdonor al overleden is en bij leven de lichaamsdonatie niet geregeld heeft. Het is absoluut noodzakelijk dat de lichaamsdonor zijn of haar wens voor lichaamsdonatie bij het Amsterdam UMC locatie VU Medisch Centrum vastlegt bij leven. Registratie in ons systeem en een bevestiging dat de lichaamsdonor geaccepteerd is, zijn noodzakelijke voorwaarden.
Kan lichaamsdonatie op korte termijn geregeld worden, bijvoorbeeld als een lichaamsdonor al in een terminale fase is?
Indien nodig kan de lichaamsdonatie binnen een dag geregeld worden. Lichaamsdonatie hoeft dus niet een bepaalde tijd voor overlijden geregeld te zijn. Mensen, die zich in hun laatste levensfase bevinden, zijn altijd welkom. Ook mensen die bij andere faculteiten niet toegelaten kunnen worden door inschrijvingsstop, kunnen zich aanmelden, indien zij zich in de laatste levensfase bevinden.
Mocht er haast geboden zijn bij het in orde maken van de lichaamsdonatie, neemt u dan telefonisch contact met ons op. Houdt u er wel rekening dat dit niet in alle gevallen mogelijk kan zijn.
Heeft u nog vragen?
Neemt u dan telefonisch of schriftelijk contact met ons op:
Amsterdam UMC, locatie VU medisch centrum
Afdeling Anatomie en Neurowetenschappen
Van der Boechorststraat 7, kamer MF-G113
1081 BT Amsterdam
lichaamsdonatie@amsterdamumc.nl
Stuur ons dan een bericht (klik hier) en dan nemen wij contact met u op.
Voor het melden van een overlijden kunt u rechtstreeks contact opnemen met de uitvaartonderneming:
Unigra BV onder telefoonnummer 020-6178989.
Zij zijn 24 uur per dag, 7 dagen per week bereikbaar.
Let op: de uitvaartonderneming is niet bereikbaar voor het stellen van vragen omtrent lichaamsdonatie.